کد مطلب:34919 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اعتقادات

خير و شر در روايات اسلامي به چه معناست؟

اين دو واژه در روايات اسلامي اعم از رواياتي كه از پيغمبر اكرم (ص) رسيده، يا روايات ائمه معصومين (ع) بازتاب گستردهاي از جنبههاي مختلف دارد.

آنچه تناسب با بحث ما دارد نخست اين است كه در بسياري از روايات صريحاً آمده كه خير و شر هر دو مخلوق الهي هستند از جمله

در حديثي از امام باقر (ع) ميخوانيم «اِنَّ اللهَ يَقُولُ اَنَا اللهُ لا اِلهَ اِلاّ اَنَا، خالِقُ الْخَيرِ وَ الشَّرِ، وَ هُما خَلْقانِ، مِنْ خَلْقي...» (بحارالانوار 5/160)

[من خداوندي هستم كه هيچ معبودي جز من نيست آفريدگار خير و شرّم و آنها دو مخلوق از مخلوقات من هستند.]

همين معني در حديث ديگري از امام صادق (ع) آمده است، فرمود از چيزهائي كه خداوند به موسي وحي فرستاد و در تورات نازل فرمود اين بود «اِنّي اَنَا اللهُ لا اِلهَ اِلاّ اَنَا، خَلَقْتُ الْخَلْقَ، وَ خَلَقْتُ الْخَيْرَ وَ اَجْرَيّتُهُ عَلَي يَدَيْ مَنْ اُحِبُّ، فَطُوبي لِمَنّ اَجْرَيْتُهُ عَلي يَدَيْهِ، وَ اَنَا اللهُ لا اِلهَ اِلاّ اَنَا، خَلَقْتُ الْخَلْقَ وَ خَلَقْتُ الشَّرَّ وَ اَجْرَيْتُهُ عَلي يَدَي مَنْ اُريدُه، فَوَيْلٌ لِمَنْ اَجْرَيْتُهُ عَلَي يَدَيْهِ» (اصول كافي 1/154)

[من خدائي هستم كه هيچ معبودي جز من نيست، من مردم را آفريدم، و خير را نيز آفريدم، و آن را بر دست كساني كه دوست ميدارم جاري ميسازم، پس خوشا به حال كساني كه آن را بر دستهاي آنان جاري ميسازم، و من خدائي هستم كه معبودي جز من نيست، مردم را آفريدم و شر را نيز آفريدم، و آن را بر دست كساني كه ميخواهم جاري ميسازم پس واي بر كساني كه آن را بر دستهاي آنها جاري سازم]

پيرامون اين احاديث سؤالات مختلفي مطرح ميشود كه مهمتر از همه سؤال زير است.

نخست اينكه اگر شرور امر عدمي هستند چگونه در اينجا تعبير به خلقت شده است؟

پاسخ اين سؤال اين است كه بسيار ميشود كه شر به امور وجودي اطلاق ميشود كه منشأ عدم ميگردد، مانند انواع ميكربها، و مواد سمي، و سلاحهاي مخرب كه همه، امور «وجودي» هستند، ولي سرچشمه «بيماري» و «مرگ» و «تخريب» كه امور عدمي هستند ميشوند.

از اين گذشته ممكن است تعبير فوق اشاره به شرور نسبي باشد كه جنبه وجودي دارد، و خير آن غالب است، هرچند نسبت به پارهاي از افراد اثر منفي ميگذارد.

---

پيام قرآن ج 4

حضرت آيت الله مكارم شيرازي و ساير همكاران